Verbale humor
Verbale humor is bij de meeste mensen hetgeen waar ze direct aan denken wanneer ze het woordje humor horen. Verbale humor bestaat echter uit een heleboel subcategorieën, en in dit artikel lees je meer over een aantal van hen.
Stijlfiguur
Het doelbewust gebruiken van één of meerdere woorden welke afwijken van de oorspronkelijke betekenis noemen we een stijlfiguur. Deze vorm van verbale humor wordt met name in de retoriek en in de letterkunde veel gebruikt wanneer de schrijver of spreker een specifiek effect bij de lezer of luisteraar wil uitlokken. Meestal is het trekken van de aandacht naar een betekenisvol onderwerp het doel.
In feite is een stijlfiguur ook weer onder te verdelen in vier soorten waarop het gebruikt kan worden.
- Adiectio. Dit is een toevoeging van een klank of woord aan een woord of een zin, met als doel een nieuw woord creëren. Deze toevoeging kan vooraan, ertussenin of achteraan plaatsvinden. Een mooi voorbeeld van een adiectio is het woord inteellekt. Het bestaat uit het woord intellect, wat verstand betekend, en daar is een gedeelte van het woord inteelt aan toegevoegd, wat zoveel betekend als het “paren van bloedverwante ouders”.
- Detractie. Dit is het verkorten of weglaten van één of meerdere delen van het oorspronkelijke woord of zin.
- Transmutatio. Dit is een overdracht of het verwisselen of verplaatsen van de positie van een component van het woord of de zin.
- Immutatio. Dit is het vervangen van één of meerdere onderdelen van een zin of word door één of meerdere nieuwe elementen.
Woordspeling
Bij een woordspeling word
t een combinatie van woorden gebruikt om een retorisch of komisch effect te creëren. Vaak heeft een woordspeling een dubbele betekenis. Voorbeelden van dergelijke verbale humor zijn:
- De gasten hebben hun buik vol van al dat gezonde eten.
- De slager heeft er geen kaas van gegeten.
- Ik werk als gynaecoloog en dat bevalt me prima.
Oneliners
Met een oneliner wordt een grappige of kernachtige uitspraak bedoeld, welke niet langer is dan één of hooguit twee zinnen. Met name in bepaalde soort humor uitingen worden oneliners veel gebruikt. Neem bijvoorbeeld het Tonpraten. Dit is een Brabantse en Limburgse traditie tijdens Carnaval, waarbij (amateur)cabaretiers, verkleed als grappig typetje, oneliner na oneliner over tafel smijten. De oneliners slaan meestal op het plaatselijke nieuws en actualiteiten van het afgelopen jaar.
Rob Scheepers is één van de bekendste Tonpraters van Nederland, en is inmiddels ook bekend als stand-up comedian, columnist en entertainer. Een aantal voorbeelden van grappige oneliners van zijn hand zijn:
- Een vriendin heeft net het Sonja Bakker personal coaching pakket aangeschaft. Werkt als een trein, ze was binnen tien minuten al €49 kwijt.
- De topman van het befaamde Michelin concern is overleden. In de fabriek worden als eerbetoon een week lang enkel rouwbanden gemaakt.
- Herman van Veen trad op bij het traditionele vijf mei concert. Hij moest tijdens het nummer ‘ik ben vandaag zo vrolijk’ vanwege de zware windstoten aldoor rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.